بیرون زدگی چشم و درمان این بیماری

چشم‌هایی که برآمدگی دارند یا از موقعیت طبیعی خود بیرون می‌زنند، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد. پروپتوز و اگزوفتالموس اصطلاحات پزشکی هستند که برای توصیف برآمدگی چشم استفاده می‌شوند. در حالی که برخی از افراد با چشمانی که بیش از حد طبیعی بیرون زده به دنیا م‌آیند، برخی دیگر در نتیجه یک بیماری زمینه‌ای به آن مبتلا می‌شوند. در حالت عادی قسمت سفیدی چشم نباید بالای عنبیه (قسمت رنگی چشم) بدون بلند کردن پلک قابل مشاهده باشد. اگر سفیدی چشم بین عنبیه و پلک بالایی ظاهر شود، نشانه‌ای از برآمدگی غیرطبیعی است. درمان بیرون زدگی چشم به علت اصلی برآمدگی چشم بستگی دارد. پروپتوز (بیرون زدگی چشم) باعث برآمدگی چشم‌ها می‌شود و پلک زدن را دشوار می‌کند. ما در این مقاله به بررسی جراحی بیرون زدگی چشم پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

تشخیص قطعی این بیماری صرفا از روی علائم بالینی است. برخی از تست‌ها مانند سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی و آزمایش‌های خونی به تشخیص کمک می‌کنند. درطول پیگيری و درمان گاهی نیاز به انجام تست‌های مختلف به متناوب وجود دارد که در تعدیل داروها و یا تصمیم‌گیری‌های درمانی موثر است. هر کس می‌تواند به این عارضه مبتلا شود، اما به طور معمول قبل از ۴۰ سالگی در خانم‌ها مشاهده می‌شود. این بیماری می‌تواند بر ۱ یا هر دو چشم تأثیر بگذارد. در این عارضه، سیستم ایمنی بدن به بافت اطراف چشم حمله می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها متورم و تحت فشار قرار بگیرند و در ظاهر بیرون‌زده به نظر می‌آیند. در موارد نادر، افراد در این عارضه دارای آزمایشات تیروئید نرمال هستند اما علائم بیرون زدگی چشم را دارند در ادامه به بررسی شایع‌ترین این علائم می‌پردازیم.

بیرون زدگی چشم چیست؟

بیرون زدگی چشم وضعیتی است که در آن  ظاهر کره به طور غیر طبیعی از حدقه بیرون‌زده و غیر طبیعی به نظر می‌رسد. اگزوفتألموس نام علمی بیرون زدگی چشم است که در آن یک یا هر دو کره چشم به سمت جلو بیرون‌زده است. عوامل مختلفی می‌توانند باعث اگزوفتألموس شوند که یکی از شایع‌ترین دلایل بیرون زدگی چشم بیماری تیروئیدی گریوز است. درمان بیرون زدگی چشم با توجه به ویژگی‌های بیمار با توجه به علت متفاوت است.  در اغلب موارد تلاش‌هایی برای کاهش حجم در مدار چشم انجام می‌شود.

دلایل بیرون زدگی چشم

شایع‌ترین علت برآمدگی چشم‌ها پرکاری تیروئید یا پرکاری غده تیروئید است. غده تیروئید در جلوی گردن قرار دارد. چندین هورمون ترشح می‌کند که به کنترل متابولیسم بدن کمک می‌کند. پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که تیروئید بیش از حد این هورمون‌ها را ترشح کند. یک اختلال خود ایمنی به نام بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید و برآمدگی چشم است. در این شرایط، بافت‌های اطراف چشم ملتهب می‌شوند. این اختلال باعث ایجاد اثر برآمدگی می‌شود.

سایر علل بالقوه بیرون زدگی چشم عبارتند از:

• نوروبلاستوما: نوعی سرطان که می‌تواند بر سیستم عصبی سمپاتیک تأثیر بگذارد.
• لوسمی: نوعی سرطان که می‌تواند گلبول‌های سفید خون را تحت تاثیر قرار دهد.
• رابدومیوسارکوم: نوعی سرطان که می‌تواند در بافت‌های نرم ایجاد شود.
• لنفوم: اغلب لنفوم غیرهوچکین
• سلولیت اربیتال: عفونتی که می‌تواند بافت‌های اطراف چشم را تحت تاثیر قرار دهد.
• همانژیوم: مجموعه غیر طبیعی عروق خونی
• خونریزی پشت چشم ناشی از جراحت
• تومورهای متاستاتیک ناشی از سرطان در سایر نقاط بدن
• بیماری‌های بافت همبند، مانند سارکوئیدوز

تشخیص علت بیرون زدگی چشم

اگر در یک یا هر دو چشم دچار برآمدگی چشم شدید، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. تاریخچه پزشکی کامل خود را با پزشک در میان بگذارید، همچنین فهرستی از داروهای تجویزی یا بدون نسخه و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را به پزشک ارائه دهید. پزشک با پرسش سوالاتی از جمله؛ اولین بار کی متوجه شدید که چشمان‌تان برآمده است؟ آیا از آن زمان بدتر شده‌اند؟ آیا علائم دیگری به خصوص سردرد یا تغییرات بینایی دارید؟ معاینه را شروع می‌کند. پس از انجام معاینه فیزیکی، یک یا چند آزمایش را تجویز می‌کند. به عنوان مثال؛

• تست بینایی
• معاینه چشم گشاد شده
• معاینه لامپ شکاف، که طی آن پزشک از یک میکروسکوپ کم قدرت و نور با شدت بالا برای بررسی ساختارهای جلوی چشم استفاده می‌کند.
• تست‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی
• آزمایشات خون

درمان بیرون زدگی چشم

در صورت وجود این بیماری، خطر ایجاد فشار در عصب بینایی که سیگنال‌هایی بین چشم و مغز می‌فرستد وجود دارد. که اگر به سرعت درمان نشود می‌تواند روی بینایی فرد تأثیر بگذارد. شناسایی علت عارضه بسیار مهم است، زیرا اگر به موقع درمان شود، روش‌های درمانی مؤثرتر هستند. این بیماری به مرور زمان موجب کاهش بینایی افراد می‌شود. خشکی چشم و زخم قرنیه نیز در بیماران بیرون زدگی چشم شایع است. در مرحله نخست ابتلا به بیرون زدگی چشم، پلک و چشم‌‌ها قرمز و متورم می‌شود که با سوزش چشم و ریزش اشک همراه است و با تجویز داروهای کورتونی قابل درمان است و چشم به حالت اولیه خود بازمی‌گردد. بیرون زدگی چشم در مراحل پیشرفته گاه موجب جلو آمدن نامتقارن یکی از چشم‌ها می‌شود و می‌تواند به مرور زمان چشم دوم هم درگیر کند.

درمان این بیماری، دو مرحله دارد. در مرحله اول که بیماری به صورت التهاب است، بیماران به صورت طبی درمان می‌شوند، اما نکته مهم برای این بیماران، کاهش و درمان عوارض سطح چشم با استفاده از پمادهای چشمی و قطره‌های چشمی است. برای درمان این بیماری از جراحی‌هایی که به کمک آن فشار وارده بر چشم و عصب بینایی کاهش پیدا می‌کند، استفاده می‌کنند. پس از اینکه این فشار کنترل شد، اگر بیمار دچار دوبینی یا اختلالی در حرکت یا عملکرد عضلات چشم‌هایش ایجاد شد، باید جراحی‌های مربوط به انحراف چشم، دوبینی یا اختلال حرکت انجام شود.

بسیاری از علائم بیماری چشم تیروئید به مرور زمان بهبود می‌یابند، اگرچه این امر می‌تواند چندین سال طول بکشد. اگر عمل جراحی اصلاحی انجام نشود، چشم‌ها به مرور بیشتر بیرون‌زده می‌شوند. بعضی از افراد مبتلا به این بیماری با مشکلات بینایی طولانی مدت مانند دوبینی روبرو هستند. با این حال، اگر این بیماری به سرعت تشخیص داده شود و درمان شود، از بین رفتن دائمی بینایی نادر است.

گزینه‌های درمان برای بیرون زدگی چشم

برنامه درمانی توصیه شده به علت اصلی برآمدگی چشمان فرد بستگی دارد. برای مثال، بسته به مشکل بیمار، پزشک یک یا چند مورد از موارد زیر را برای درمان تجویز می‌کند:

• قطره چشم
• آنتی بیوتیک‌ها
• کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
• جراحی چشم
• شیمی درمانی یا پرتودرمانی برای درمان تومورهای سرطانی

اگر بیماری گریوز یا بیماری تیروئید دیگری برای فرد تشخیص داده شود، پزشک برای درمان موارد زیر را توصیه می‌کند.

• داروها، مانند بتابلوکرها یا داروهای ضد تیروئید
• ید رادیواکتیو یا جراحی برای از بین بردن یا برداشتن غده تیروئید

استروئیدها برای بیرون زدگی چشم

در برخی موارد هنگامی که چشم‌ها در طی مرحله فعال بیماری تیروئید بسیار دردناک و ملتهب هستند، استروئیدها توصیه می‌شوند. استروئیدها داروهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به کنترل التهاب کمک کنند. استروئیدها می‌توانند قبل از در نظر گرفتن هر نوع جراحی، به پایداری وضعیت کمک کنند.

در بسیاری از موارد تزریق استروئید، که مستقیماً به داخل ورید تزریق می‌شود، توصیه می‌شود. این امر به این دلیل است که مصرف قرص استروئید برای مدت طولانی می‌تواند عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشد. درمان با تزریق استروئید معمولاً شامل تزریق هفتگی در طی ۱۰ تا ۱۲ هفته است. بعد از ۱ تا ۲ هفته بهبود وضعیت مشاهده خواهد شد. عوارض جانبی شدید استروئیدها بسیار نادر است. اما احتمالا چند روز بعد از درمان، برخی از مشکلات کوتاه مدت را تجربه خواهید کرد. مانند:

• احساس اضطراب
• اختلل در خواب
• سردردها
• قرمزی در ناحیه گردن و صورت

رادیوتراپی بیرون زدگی چشم

گاهی اوقات اگر استروئیدها مؤثر نباشند، رادیوتراپی در مرحله فعال بیماری تیروئید چشمی در نظر گرفته می‌شود. همچنین گاهی با استروئیدها ترکیب می‌شود. رادیوتراپی از اشعه پرانرژی برای از بین بردن سلول‌ها استفاده می‌کند. با استفاده از دوزهای کم تابش، می‌تواند تورم را کاهش دهد. این کار معمولاً به مدت چند روز به صورت سرپایی انجام می‌شود. سرپایی به این معنی  است که دیگر نیازی به ماندن در بیمارستان در شب نخواهید داشت.

رادیوتراپی می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، اما این عوارض نادر هستند. زیرا این درمان در یک منطقه خاص محدود می‌شود و نباید روی سایر قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد. با این حال، عوارض جانبی احتمالی شامل موارد زیر می‌شود :

• بدتر شدن علائم چشم
• آب مروارید
• در موارد نادر، آسیب رساندن به لایه بافت قسمت پشت چشم

جراحی بیرون زدگی چشم

در مواردی اگر علائم شدید باشد  یا ادامه داشته باشد جراحی به عنوان درمانی برای بیرون زدگی چشم در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، اگر اگزوفتالموس در طی چند ماه در مرحله غیرفعال بوده است، می‌توان از عمل جراحی برای بهبود ظاهر چشم استفاده کرد. با این حال، درمان پزشکی به تنهایی لزوماً برآمدگی چشم را برطرف نمی‌کند.

در صورت تهدید بینایی، در مرحله فعال نیز جراحی انجام می‌شود. اگر بیرون زدگی چشم ناشی از مشکلات دیگری مانند مشکلات عروق خونی در پشت چشم باشد، عمل جراحی مؤثر خواهد بود. در جراحی برآمدگی چشم استخوان کف کاسه چشم برداشته می‌شود تا چشم به عقب رانده شود.

توصیه هایی برای بیرون زدگی چشم

اگر مشکلات چشمی مرتبط با پرکاری تیروئید دارید، سیگار کشیدن می‌تواند آنها را بدتر کند. ترک سیگار می‌تواند به کاهش علائم فرد کمک کند. برای ترک سیگار پزشک ترکیبی از داروهای تجویزی، درمان جایگزین نیکوتین یا مشاوره را برای کمک به ترک سیگار توصیه می‌کند. همچنین موارد زیر را در نظر بگیرید:

• استفاده از عینک آفتابی توصیه می‌شود.
• تمام بیماران با اختلالات غده تیروئید ( کم‌کاری و پرکاری ) که علائم چشمی ندارند باید جهت معاینه پایه و اولیه به جراح پلاستیک چشم مراجعه نمایند.
• درمان داروئی معمولا چند ماه به طول می‌انجامد، لذا از تغییر دادن میزان دارو و یا قطع ناگهانی دارو خودداری شود. در صورت بروز هرگونه عارضه ناشی ازمصرف دارو باید با پزشک مربوطه تماس گرفته شود.
• ازتنظیم خودسرانه دارو خودداری گردد.
• استفاده از بالش‌های اضافی در هنگان خواب شب برای کاهش پف اطراف چشم‌ها
• سعی کنید از قرار گرفتن در برابر مواد تحریک کننده مانند گرد و غبار خودداری کنید.
• در صورت داشتن خشکی چشم، از قطره ها برای تسکین درد و مرطوب کردن چشم استفاده می‌کنید.

بهتر است افرادی که علائم بیرون زدگی چشم را در خود مشاهده می‌کنند به چشم پزشک یا متخصص کاسه چشم مراجعه کنند.