بیرون زدگی چشم و درمان این بیماری + 5 روش درمانی موثر!

چشم‌هایی که برآمدگی دارند یا از موقعیت طبیعی خود بیرون می‌زنند، نشانه‌ای از یک بیماری جدی هستند. پروپتوز (Proptosis) و اگزوفتالموس (Exophthalmos) اصطلاحات پزشکی هستند که برای توصیف بیرون زدگی چشم استفاده می‌شوند. برخی از افراد با چشمانی که بیش از حد طبیعی بیرون زده‌اند، به دنیا می آیند، برخی دیگر در نتیجه یک بیماری زمینه‌ای به آن مبتلا می‌شوند. در حالت عادی قسمت سفیدی چشم نباید بالای عنبیه (قسمت رنگی چشم) بدون بلند کردن پلک قابل مشاهده باشد. اگر سفیدی چشم بین عنبیه و پلک بالایی ظاهر شود، نشانه‌ای از برآمدگی غیرطبیعی است. درمان بیرون زدگی چشم به علت اصلی آن بستگی دارد. پروپتوز باعث برآمدگی چشم‌ها می‌شود و پلک زدن را دشوار می‌کند. ما در این مقاله، این عارضه چشمی را به صورت کامل بررسی خواهیم کرد. برای آشنایی با روش جراحی آن تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

بیرون زدگی چشم چیست؟

بیرون زدگی چشم (Eye bulging) وضعیتی است که در آن کره چشم به طور غیر طبیعی از حدقه بیرون‌زده و غیر طبیعی به نظر می‌رسد. اگزوفتالموس (Exophthalmos) نام علمی بیرون زدگی چشم است. در این عارضه یک یا هر دو کره چشم به سمت جلو بیرون‌ می‌زنند. عوامل مختلفی باعث اگزوفتالموس می‌شوند که یکی از شایع‌ترین دلایل بیرون زدگی چشم بیماری تیروئید چشمی یا گریوز است. درمان بیرون زدگی چشم با توجه به ویژگی‌های بیمار با توجه به علت آن متفاوت است.  در اغلب موارد تلاش‌هایی برای کاهش حجم در کاسه چشم انجام می‌شود.

در مود درمان تیروئید چشمی نیز بخوانید!

دلایل بیرون زدگی چشم

شایع‌ترین علت برآمدگی چشم‌ها پرکاری تیروئید است. غده تیروئید در جلوی گردن قرار دارد و برای کمک به کنترل متابولیسم بدن چندین هورمون ترشح می‌کند. پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید، این هورمون‌ها را بیش از حد ترشح کند. نوعی اختلال خود ایمنی به نام بیماری گریوز ایجاد می کند که شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید و برآمدگی چشم است. در این شرایط، بافت‌های اطراف چشم ملتهب می‌شوند. این اختلال باعث ایجاد بیرون زدگی می‌شود.

سایر علل بالقوه بیرون زدگی چشم عبارتند از:

• نوروبلاستوما: نوعی سرطان که می‌تواند بر سیستم عصبی سمپاتیک تأثیر بگذارد.
• لوسمی: نوعی سرطان که می‌تواند گلبول‌های سفید خون را تحت تاثیر قرار دهد.
• رابدومیوسارکوم: نوعی سرطان که می‌تواند در بافت‌های نرم ایجاد شود.
• لنفوم: اغلب لنفوم غیرهوچکین
• سلولیت اربیتال: عفونتی که می‌تواند بافت‌های اطراف چشم را تحت تاثیر قرار دهد.
• همانژیوم: مجموعه غیر طبیعی عروق خونی
• خونریزی پشت چشم ناشی از جراحت
• تومورهای متاستاتیک ناشی از سرطان در سایر نقاط بدن
• بیماری‌های بافت همبند، مانند سارکوئیدوز

عوارض بیرون زدگی چشم

مهم‌ترین عوارض بیرون زدگی چشم ، خشکی چشم است. این عارضه به دلیل این است که چشم بیشتر در معرض هوا و محیط خارجی قرار می‌گیرد. همچنین زمانی که شما در خواب هستید، پلک‌ها به صورت کامل بسته نمی‌شوند و این وضعیت باعث خشک شدن چشم و در نهایت آسیب به قرنیه می‌شود. همچنین در صورتی که قرنیه بیش از حد دچار خشکی شود، خطر ابتلا به عفونت و زخم قرنیه بالا می‌رود که موجب آسیب به بینایی نیز می‌شود. یکی دیگر از عوارض این بیماری، التهاب ملتحمه است. 

تشخیص علت بیرون زدگی چشم

تشخیص قطعی این بیماری صرفا از روی علائم بالینی است. برخی از تست‌ها مانند: سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی و آزمایش‌های خون به تشخیص این بیماری کمک می‌کنند. درطول پیگيری و درمان، گاهی نیاز به انجام تست‌های مختلف وجود دارد. این کار در تعدیل داروها و یا تصمیم‌گیری‌های درمانی موثر است. تمام افراد ممکن است به این عارضه مبتلا شوند، اما به طور معمول قبل از ۴۰ سالگی در خانم‌ها مشاهده می‌شود. این بیماری می‌تواند بر ۱ یا هر دو چشم تأثیر بگذارد. در این عارضه، سیستم ایمنی بدن به بافت اطراف چشم حمله می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها متورم شده و تحت فشار قرار بگیرند و بیرون‌زده به نظر آیند.

اگر یک یا هر دو چشم دچار برآمدگی چشم گردید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. سابقه پزشکی کامل خود را با پزشک در میان بگذارید، همچنین فهرستی از داروهای تجویزی یا بدون نسخه و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را به پزشک ارائه دهید. پزشک با پرسش سوالاتی از جمله؛ اولین بار کی متوجه شدید که چشمان‌تان برآمده است؟ آیا از آن زمان بدتر شده‌ است یا خیر؟ آیا علائم دیگری به خصوص سردرد یا تغییرات بینایی دارید؟ معاینه را شروع می‌کند. پس از انجام معاینه فیزیکی، یک یا چند آزمایش را تجویز می‌کند که عبارتند از؛

• تست بینایی
• معاینه چشم بیرون زده
• معاینه با لامپ شکاف، که طی آن پزشک از یک میکروسکوپ کم قدرت و نور با شدت بالا برای بررسی ساختارهای جلوی چشم استفاده می‌کند.
• تست‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی
• آزمایشات خون

خطرات بیرون زدگی چشم

در صورت وجود این بیماری، خطر ایجاد فشار در عصب بینایی که سیگنال‌هایی بین چشم و مغز می‌فرستد وجود دارد. که اگر به سرعت درمان نشود، روی بینایی فرد تأثیر می‌گذارد. شناسایی علت عارضه برای درمان صحیح بسیار مهم است، زیرا اگر به موقع درمان شود، خطری بیمار را تهدید نمی کند. این بیماری به مرور زمان موجب کاهش بینایی افراد می‌شود. خشکی چشم و زخم قرنیه نیز در بیماران مبتلا به بیرون زدگی چشم شایع است. در مرحله نخست ابتلا به بیرون زدگی چشم، پلک و چشم‌‌ها قرمز و متورم می‌شوند. این وضعیت با سوزش چشم و ریزش اشک همراه خواهد بود و با تجویز داروهای کورتونی قابل درمان است. بیرون زدگی چشم در مراحل پیشرفته گاه موجب جلو آمدن نامتقارن یکی از چشم‌ها می‌شود و  به مرور زمان چشم دوم را نیز درگیر می‌کند.

درمان بیرون زدگی چشم

زمانی که بیماری به صورت التهاب است، کاهش و درمان عوارض سطح چشم با استفاده از پمادها و قطره‌های چشمی انجام می‌شود. پزشکان، برای درمان این بیماری از جراحی‌هایی که به کمک آن فشار وارده بر چشم و عصب بینایی کاهش پیدا می‌کند، استفاده می‌کنند. پس از اینکه این فشار کنترل شد، اگر بیمار دچار دوبینی یا اختلالی در حرکت یا عملکرد عضلات چشم‌هایش شد، باید جراحی‌های مربوط به انحراف چشم، دوبینی یا اختلال حرکت انجام شود.

بسیاری از علائم بیماری تیروئید چشمی به مرور زمان بهبود می‌یابند، اگرچه این امر می‌تواند چندین سال طول بکشد. اگر عمل جراحی اصلاحی انجام نشود، چشم‌ها به مرور بیشتر بیرون‌زده می‌شوند. بعضی از افراد مبتلا به این بیماری با مشکلات بینایی طولانی مدت مانند دوبینی روبرو هستند. با این حال، اگر این بیماری به سرعت تشخیص داده شود و درمان شود، از بین رفتن دائمی بینایی نادر است.

برنامه درمانی توصیه شده به علت اصلی برآمدگی چشمان فرد بستگی دارد. برای مثال، بسته به مشکل بیمار، پزشک یک یا چند مورد از موارد زیر را برای درمان تجویز می‌کند:

• قطره چشم
• آنتی بیوتیک‌ها
• کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
• جراحی چشم
• شیمی درمانی یا پرتودرمانی

اگر بیماری گریوز یا بیماری تیروئید دیگری برای فرد تشخیص داده شود، پزشک برای درمان موارد زیر را توصیه می‌کند.

• داروها، مانند بتابلوکرها یا داروهای ضد تیروئید
• ید رادیواکتیو یا جراحی برای از بین بردن یا برداشتن غده تیروئید

استروئیدها برای بیرون زدگی چشم

در برخی موارد هنگامی که چشم‌ها در طی مرحله فعال بیماری تیروئید بسیار دردناک و ملتهب هستند، استروئیدها توصیه می‌شوند. استروئیدها داروهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به کنترل التهاب کمک کنند. این داروها می‌توانند قبل از در نظر گرفتن هر نوع جراحی، به پایداری وضعیت کمک کنند.

در بسیاری از موارد تزریق استروئید که مستقیماً به داخل ورید تزریق می‌شود، توصیه می‌شود. دلیل آن این است که مصرف قرص استروئید برای مدت طولانی می‌تواند عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشد. درمان با تزریق استروئید معمولاً شامل تزریق هفتگی در طی ۱۰ تا ۱۲ هفته است. بعد از ۱ تا ۲ هفته بهبود وضعیت مشاهده خواهد شد. عوارض جانبی شدید استروئیدها بسیار نادر است، اما احتمالا چند روز بعد از درمان، برخی از مشکلات کوتاه مدت را تجربه خواهید کرد. مانند:

• احساس اضطراب
• اختلال در خواب
• سردردها
• قرمزی در ناحیه گردن و صورت

پرتودرمانی برای درمان بیرون‌زدگی چشم

گاهی اوقات اگر استروئیدها مؤثر نباشند، رادیوتراپی در مرحله فعال بیماری تیروئید چشمی در نظر گرفته می‌شود. همچنین گاهی با استروئیدها ترکیب می‌شود. رادیوتراپی از اشعه پرانرژی برای از بین بردن سلول‌ها استفاده می‌کند. با استفاده از دوزهای کم تابش، می‌تواند تورم را کاهش دهد. این کار معمولاً به مدت چند روز به صورت سرپایی انجام می‌شود. سرپایی به این معنی  است که دیگر نیازی به بستری شدن در بیمارستان نخواهید داشت.

رادیوتراپی می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، اما این عوارض نادر هستند. زیرا این درمان در یک منطقه خاص محدود می‌شود و نباید روی سایر قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد. با این حال، عوارض جانبی احتمالی شامل موارد زیر می‌شود :

• بدتر شدن علائم چشم
• آب مروارید
• در موارد نادر، آسیب رساندن به لایه بافت قسمت پشت چشم

جراحی بیرون زدگی چشم

در مواردی اگر علائم شدید باشد  یا ادامه داشته باشد جراحی به عنوان درمانی برای بیرون زدگی چشم در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، اگر اگزوفتالموس در طی چند ماه در مرحله غیرفعال بوده است، می‌توان از عمل جراحی برای بهبود ظاهر چشم استفاده کرد. با این حال، درمان پزشکی به تنهایی لزوماً برآمدگی چشم را برطرف نمی‌کند.

در صورت تهدید بینایی، در مرحله فعال نیز جراحی انجام می‌شود. اگر بیرون زدگی چشم ناشی از مشکلات دیگری مانند مشکلات عروق خونی در پشت چشم باشد، عمل جراحی مؤثر خواهد بود. در جراحی برآمدگی چشم استخوان کف کاسه چشم برداشته می‌شود تا چشم به عقب رانده شود.

همچنین بدانید که بهترین جراح بیرون زدگی چشم در تهران کیست؟

توصیه هایی برای کنترل علائم بیرون زدگی چشم

اگر مشکلات چشمی مرتبط با پرکاری تیروئید دارید، سیگار کشیدن می‌تواند آن‌ها را بدتر کند. ترک سیگار می‌تواند به کاهش علائم فرد کمک کند. همچنین موارد زیر را در نظر بگیرید:

• استفاده از عینک آفتابی توصیه می‌شود.
• تمام بیماران با اختلالات غده تیروئید ( کم‌کاری و پرکاری ) که علائم چشمی ندارند باید جهت معاینه پایه و اولیه به جراح پلاستیک چشم مراجعه نمایند.
• درمان داروئی معمولا چند ماه به طول می‌انجامد، لذا از تغییر دادن میزان دارو و یا قطع ناگهانی دارو خودداری شود. در صورت بروز هرگونه عارضه ناشی ازمصرف دارو باید با پزشک مربوطه تماس گرفته شود.
• از مصرف خودسرانه دارو خودداری گردد.
• سعی کنید از قرار گرفتن در برابر مواد تحریک کننده مانند گرد و غبار خودداری کنید.
• استفاده از قطره های چشمی تجویز شده توسط پزشک

بهتر است افرادی که علائم بیرون زدگی چشم را در خود مشاهده می‌کنند به چشم پزشک مراجعه کنند.

کلام پایانی

بیرون زدگی چشم، بر زندگی افراد تاثیر می‌گذارد و بهتر است که در اسرع وقت برای درمان اقدام کنید. این بیماری هرچه زودتر درمان شود، تاثیر روش‌های درمان افزایش می‌یابد. اگزوفتالموس، خود نشانه بیماری‌های دیگر چشمی مانند بیماری گریوز است که باعث عوارضی مانند خشکی چشم می‌شود.  با استفاده از معاینه بالینی، می‌شود این بیماری را تشخیص داد. همچنین برای تشخیص، در برخی شرایط از آزمایش‌هایی مانند لامپ شکاف و ... نیز استفاده می‌شود.