شکستگی کاسه چشم: انواع، علائم، علت و درمان آن

شکستگی کاسه چشم یا اربیت یکی از آسیب‌های شایعی است که به دلیل ضربه مستقیم و شدید به ناحیه چشم و اطراف آن رخ می‌دهد. کاسه چشم که شامل چندین استخوان ظریف و ساختارهای حساس است، نقش بسیار مهمی در محافظت از کره چشم، اعصاب و عضلات چشم دارد. شکستگی در این ناحیه می‌تواند عوارضی مانند: اختلال در بینایی، درد، تورم و محدودیت در حرکت چشم ایجاد کند و در صورت درمان نشدن، به مشکلات جدی‌تر منجر می‌شود. شناخت انواع شکستگی‌های کاسه چشم، علائم هر نوع و روش‌های درمانی، به ما کمک می‌کند تا در صورت بروز این آسیب، به موقع اقدام کنیم و از عوارض آن جلوگیری کنیم. ما در این مقاله، علل، علائم، عوارض، تشخیص و درمان را بررسی می‌کنیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید. 

شکستگی کاسه چشم چیست؟ 

شکستگی کاسه چشم یا شکستگی اربیت به آسیبی گفته می‌شود که در آن یکی از استخوان‌های اطراف کره چشم ترک می‌خورد یا می‌شکند. این استخوان‌ها، حدقه چشم را تشکیل می‌دهند که شامل کره چشم، ماهیچه‌های چشم، رگ‌های خونی، اعصاب و دیگر ساختارهاست. معمولاً شکستگی اربیت زمانی رخ می‌دهد که ضربه محکمی به چشم وارد شود، مثلاً وقتی چیزی با شدت به چشم برخورد کند. این شکستگی‌ها باعث درد، تورم، کبودی و اختلال در حرکت طبیعی چشم می‌شوند و در صورت درمان نشدن، بر بینایی و سلامت چشم تأثیر منفی بگذارند. 

انواع شکستگی کاسه چشم

شکستگی کاسه چشم، بسته به محل و شدت آسیب به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود. هر کدام از این انواع ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند و می‌توانند بر ساختارها و عملکردهای مختلف چشم و حدقه اثر بگذارند. این شکستگی‌ها معمولاً در اثر ضربه به نواحی اطراف چشم ایجاد می‌شوند و با درد، کبودی و مشکل در حرکت چشم همراه هستند. انواع شکستگی کاسه چشم عبارتند از: 

• شکستگی فورانی: شکستگی فورانی رایج‌ترین نوع شکستگی اربیت است و در بخش کف یا دیواره داخلی و ظریف حدقه چشم رخ می‌دهد. معمولاً ضربه‌هایی مثل برخورد مشت یا توپ به چشم باعث این شکستگی می‌شود. 
• شکستگی لبه اربیت: این نوع شکستگی بر لبه‌های استخوان بیرونی حدقه چشم تاثیر می‌گذارد. چون این قسمت از استخوان بسیار ضخیم است، برای آسیب دیدن آن به نیروی زیادی نیاز است. تصادفات ماشین یکی از دلایل اصلی شکستگی لبه اربیت است. در این نوع شکستگی، معمولاً شکستگی‌های دیگری هم در صورت دیده می‌شود. 
• شکستگی کف اربیت: این نوع شکستگی زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان‌های لبه چشم به داخل فرومی‌روند و باعث خمیدگی یا فرورفتگی استخوان‌های کف چشم می‌شوند. این شکستگی به اعصاب، عضلات و ماهیچه‌های اطراف چشم آسیب می‌رساند و حرکت طبیعی چشم را مختل می‌کند. تصادفات و سقوط‌ها معمولاً باعث این نوع شکستگی می‌شوند. 

علائم شکستگی کاسه چشم

علائم شکستگی اربیت در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد هیچ علامتی ندارند، اما معمولاً این شکستگی‌ها با درد همراه هستند. به صورت کلی علائم شکستگی کاسه چشم به نوع و شدت شکستگی بستگی دارد. این علائم عبارتند از: 

• تاری دید، دوبینی یا کاهش دید
• تورم در زیر چشم
• کبودی در اطراف چشم
• وجود خون در بخش سفید چشم
• تورم در گونه‌ها و پیشانی
• بی‌حسی
• مشکل در حرکت دادن چشم جهات مختلف
• پهن شدن گونه بر اثر شکستگی
• فرورفتگی یا بیرون‌زدگی کره چشم
• خونریزی بینی (اپیستاکسی)

علت شکستگی کاسه چشم

شکستگی کاسه چشم همان‌طور که در بالا نیز اشاره کردیم معمولا بر اثر آسیب به چشم رخ می‌دهد. این نوع شکستگی هم در بزرگسالان و هم در کودکان رخ می‌دهد. شایع‌ترین دلایل شکستگی اربیت در بزرگسالان، آسیب فیزیکی و تصادفات رانندگی هستند. در کودکان، این آسیب بیشتر به دلیل تصادفات رانندگی یا برخورد توپ به صورت ایجاد می‌شود. سایر علل شکستگی کاسه چشم شامل تصادفات دوچرخه‌سواری و موتورسواری، سقوط و آسیب‌های ورزشی می‌شود. 

عوارض شکستگی کاسه چشم چیست؟ 

شکستگی کاسه چشم باعث بروز عوارض جدی و خطرناک می‌شود. اگر عصب یا عضله آسیب دیده باشد باعث از دست دادن توانایی حرکت دادن یا حس کردن بخشی از صورت می‌شود. همچنین بسته به محل شکستگی نیز عوارضی مانند: مشکل در تنفس، دیدن، شنیدن یا صحبت کردن برای فرد به وجود می‌آید. آسیب‌های شدید نیز منجر به عفونت، تشنج، خونریزی مغزی و حتی آسیب به مغز می‌شوند. 

تشخیص شکستگی کاسه چشم

برای تشخیص شکستگی چشم، چشم پزشک چشم و ناحیه اطراف آن را معاینه می‌کند. او بررسی می‌کند که آیا چشم شما به طور طبیعی حرکت می‌کند و مشکلی در بینایی وجود دارد یا خیر. همچنین پزشک بررسی می‌کند تا مطمئن شود چشم به درستی در حدقه قرار گرفته است. چشم پزشک برای تشخیص از شما درباره علائم می‌پرسد و آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، ام آر آی اربیت و سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) را برای بررسی دقیق‌تر درخواست می‌کند. همچنین توموگرافی کامپیوتری (CT) یک روش عالی در تشخیص شکستگی‌های مداری است که نمای اسکلت مدار و ساختار‌های مجاور را در چندین صفحه به دقت بازتولید می‌کند. بازسازی سه بعدی اطلاعات قابل اعتمادی را در مورد تعداد قطعات استخوان مداری و موقعیت آن‌ها ارائه می‌دهد.

درمان شکستگی کاسه چشم

درمان شکستگی چشم به نوع و شدت آسیب بستگی دارد و همیشه به جراحی نیاز نیست. اگر شکستگی جزئی باشد، چشم پزشک استفاده از کیسه یخ را برای کاهش درد و تورم توصیه می‌کند. در این حالت، حدقه چشم با گذر زمان بهبود پیدا می‌کند. چشم پزشک برای پیشگیری از عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنید. همچنین ممکن است داروهای ضد احتقان نیز تجویز کند و از شما بخواهد تا زمانی که جراحت بهبود می‌یابد از فین کردن خودداری کنید، زیرا هوای خارج شده زیر پوست اطراف چشم جمع می‌شود و باعث تورم در چشم می‌شود. 

در صورتی که شکستگی جدی‌تر باشد و مانع حرکت صحیح چشم یا ایجاد دوبینی شود، چشم پزشک شما را به یک جراح ارجاع می‌دهد. در صورت نیاز به جراحی، جراح بر اساس علائم و شدت آسیب نوع جراحی مورد نیاز را به شما اطلاع می‌دهد. پس از جراحی، برای چند روز کبودی و تورم طبیعی است و ممکن است دید شما تا چند روز تار باشد. همچنین جراح کمپرس سرد، آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب برای کمک به بهبودی توصیه می‌کند. 

در مورد مراقبت‌های بعد از عمل اربیت نیز بخوانید.

در چه شرایطی به جراحی نیاز داریم؟

بهترین زمان برای جراحی، بلافاصله پس از شکستگی و قبل از بروز تورم است. اگر تورم ادامه پیدا کند، باید ۳ تا ۵ روز صبر کنید و سپس اقدام به جراحی کنید. در صورت عدم درمان به موقع، مشکلاتی مانند: تغییر شکل صورت، اختلال در بینایی و تغییر موقعیت چشم به وجود می‌آیند که درمان آن‌ها پس از گذشت زمان بسیار دشوار می‌شود.جراحی برای شکستگی کاسه چشم در مواقعی ضروری است که آسیب به چشم و صورت باعث اختلال در عملکرد طبیعی آن‌ها شود. شرایطی که ممکن است نیاز به جراحی را ایجاد کند عبارتند از:

• اختلال در بینایی: شکستگی موجب جابجایی چشم و ایجاد دوبینی می‌شود. همچنین، خونریزی کاسه چشم نیز باعث آسیب به عصب بینایی و از دست دادن بینایی می‌شود. در برخی موارد، قطعات شکسته استخوان حرکت کردن چشم را محدود می‌کنند.

• تغییر در ساختار صورت: جابجایی استخوان‌ها باعث ایجاد تغییراتی در ویژگی‌های صورت، ایجاد عدم تقارن یا تغییر شکل صورت می‌شود. در این شرایط پزشک جراحی را توصیه می‌کند.

• فشرده شدن عصب فرواوربیتال: در صورتی که قطعات استخوانی جابجا شده به عصب فشار بیاورند، ممکن است بی‌حسی در ناحیه گونه، نیمی از بینی، لب‌ها و لثه‌ها ایجاد شود. بنابراین نیاز به جراحی دارد.

پیشگیری از شکستگی کاسه چشم 

در بسیاری از موارد نمی‌شود از شکستگی‌های کاسه چشم جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال این شکستگی‌ها را کاهش داد. این نکات معمولا برای پیشگیری از علت ایجاد آسیب و شکستگی هستند. از جمله اقداماتی که برای پیشگیری از آسیب‌ها بهتر است انجام دهید عبارتند از: 

• استفاده از وسایل ایمنی مانند کلاه ایمنی یا ماسک صورت هنگام انجام ورزش‌های خاص
• استفاده از کلاه ایمنی هنگام موتورسواری یا دوچرخه‌سواری
• بستن کمربند ایمنی هنگام رانندگی با ماشین
• رعایت نکات ایمنی در هنگام کار، مانند استفاده از کلاه ایمنی برای کارگران ساختمانی و…

در مورد بهترین جراح اربیت نیز بخوانید.

کلام پایانی

شکستگی کاسه چشم، اگرچه می‌تواند عوارض و مشکلات جدی برای بینایی و سلامت صورت ایجاد کند، اما با تشخیص و درمان به‌موقع قابل درمان است. آگاهی از علائم و انواع این شکستگی‌ها، کمک می‌کند که در صورت بروز حادثه، به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کنید. همچنین رعایت نکات ایمنی، مانند استفاده از وسایل محافظتی در ورزش‌ها و فعالیت‌های پرخطر، احتمال بروز این آسیب‌ها را کاهش می‌دهد. مراقبت از چشم‌ها و توجه به سلامت بینایی، در حفظ کیفیت زندگی بسیار موثر هستند.