- دوشنبه, 17 اردیبهشت
- 0 دیدگاه
تومور چشم در کودکان، بیشتر به صورت ارثی و ژنتیکی ایجاد می‌شود و تشخیص آن در زمان تولد کودک بسیار سخت است. تومورهای چشمی، خطرناک هستند و باید هرچه زودتر برای درمان آن‌ها اقدام کرد. برخی علائم و شرایط هستند که می‌توانند نشان دهنده خطر وجود تومور در چشم باشند. در این مقاله، علائم، علل، راه‌های تشخیص و درمان انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم (رتینوبلاستوما) را مورد بررسی قرار خواهیم داد. برای آشنایی با این موارد، تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
تومور چشم در کودکان چیست؟
تومور چشم در کودکان، تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) هستند که در داخل یا اطراف چشم ایجاد می‌شوند. بسیاری از این نوع تومورها مادرزادی و خوش خیم هستند. تومورهای چشمی چه خوش خیم یا بدخیم باشند، در صورت‌عدم درمان می‌توانند باعث مشکلات بینایی یا تغییر شکل چشم شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند به عصب بینایی، مغز و بقیه بدن گسترش یافته و خطری جدی برای زندگی باشند.
تومور چشم در کودکان رتینوبلاستوما
رتینوبلاستوما نوعی سرطان چشم نادر است که در کودکان یافت می‌شود. منشأ آن از بخشی از چشم به نام شبکیه است. شبکیه یک لایه نازک از بافت عصبی است که پشت چشم را می‌پوشاند. بیشتر موارد (حدود ۶۰ درصد) فقط یک چشم (یک طرفه) را درگیر می‌کند، اما در برخی از کودکان ممکن است هر دو چشم درگیر شوند (دوطرفه). این بیماری اغلب در کودکان کمتر از ۴ سال رخ می‌دهد و حدود ۳ درصد از کل سرطان‌ها در کودکان از بدو تولد تا ۱۴ سالگی را تشکیل می‌دهد. میانگین سنی کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما، ۱۸ ماهگی است و پسران و دختران به طور مساوی تحت تأثیر این سرطان قرار می‌گیرند. کودکان ممکن است با رتینوبلاستوما متولد شوند، اما این بیماری به ندرت در بدو تولد تشخیص داده می‌شود.
علل تومور چشم در کودکان
علت‌های مختلفی برای تومورهای چشمی در کودکان شناخته شده‌اند. ناهنجاری‌های رشدی مانند رشد بیش از حد سلول‌های خوش خیم (مانند کیست درموئید، همانژیوم) یا بدخیم (رتینوبلاستوما) یکی از دلایل تومور چشمی در کودکان است. سرطانی که از قسمت دیگری از بدن پخش شده و مشکلات رگ‌های خونی، از جمله کاهش جریان خون یا رشد بیش از حد مویرگ‌ها دیگر دلایل این تومورها هستد.
انواع تومور چشم در کودکان
انواع مختلفی از تومور چشمی وجود دارد که هرکدام دلیل خاص خود را دارند. شایع‌ترین تومورهای چشمی در نوزادان و کودکان عبارتند از:
- کیست‌های درموئید: کیست‌های خوش خیم حاوی مایع و بافت‌های خوش خیم که به چشم یا ناحیه اطراف آن تعلق ندارند.
- همانژیوم مویرگی: رشد خوش خیم عروق خونی کوچک (شایع‌ترین نوع)
- رابدومیوسارکوم: تومور سرطانی که در عضله یا بافت همبند رشد می‌کند
- رتینوبلاستوما: تومور سرطانی که در داخل شبکیه چشم رشد می‌کند
علائم تومور چشمی در کودکان
علائم تومورهای چشمی بسته به خوش خیم یا بدخیم بودن و محل قرار گرفتن آن‌ها متفاوت است. اغلب، پزشکان رتینوبلاستوما را در یک معاینه معمولی نوزاد پیدا می‌کنند. برخی از علائمی که ممکن است در کودک مشاهده کنید عبارتند از:
- مردمک سفید (لکوکوریا) یا قرمز به جای سیاه معمولی
- استرابیسم
- درد در چشم
- بزرگ شدن مردمک چشم
- دید ضعیف
- مردمک سفید، بزرگتر از حد طبیعی یا قرمز و دردناک است
- قرمزی یا تورم در نزدیکی چشم، معمولا بدون درد
- خال قرمز روشن روی چشم یا نزدیک آن
تومور چشم در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
اگر کودک شما هر یک از این علائم را نشان داد، متخصص چشم ممکن است یک یا چند مورد آزمایش را برای کشف علت توصیه کند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- معاینه چشم توسط چشم پزشک برای بررسی کره چشم و مدار از نظر تومور
- تصویربرداری تشخیصی، شامل سونوگرافی، سی تی اسکن وام آر آی، برای ارزیابی نوع، اندازه، محل و منشاء تومور
- آزمایش خون یا مغز استخوان برای بررسی اینکه آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده است یا خیر
تشخیص رتینوبلاستوما (سرطان چشم در کودکان)
تشخیص رتینوبلاستوما با معاینه چشم انجام می‌شود. اگر کودک شما سابقه خانوادگی رتینوبلاستوما دارد، باید اندکی پس از تولد توسط چشم پزشک که در سرطان‌های چشم تخصص دارد، معاینه شود. پزشک معاینه کامل برای بررسی شبکیه چشم کودک، برای وجود تومور انجام می‌دهد. بسته به سن کودک، ممکن است از بیهوشی عمومی برای معاینه چشم استفاده شود. چشم پزشک از تومورها در چشم عکسی می‌گیرد تا سابقه‌ای برای معاینات و درمان‌های بعدی ارائه دهد و ممکن است از آزمایش‌های اضافی برای تایید یا تشخیص تومورها استفاده کند.
تست‌های تشخیصی
کودکانی که رتینوبلاستوما در آن‌ها تشخیص داده می‌شود به معاینه فیزیکی کامل نیاز دارند و در صورت وجود علائم اضافی یا یافته‌های غیرطبیعی، ممکن است تحت آزمایش‌های اضافی قرار بگیرند تا مشخص شود سرطان در سایر نقاط بدن پخش شده است یا خیر. برخی از این آزمایش‌ها نیز زمانی انجام می‌شوند که کودک شما درمان را شروع کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- آزمایش خون
- پونکسیون کمری
- آسپیراسیون مغز استخوان
- مرحله‌بندی
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
MRI از امواج الکترومغناطیسی برای ایجاد تصاویر کامپیوتری از مغز و ستون فقرات استفاده می‌کند. این کار ممکن است برای تعیین وجود ناهنجاری غده صنوبری برای کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما توصیه شود. کودکان بسیار خردسالی که تومور در یک چشم دارند اما سابقه خانوادگی مثبتی ندارند نیز ممکن است در معرض خطر باشند و ممکن است این روش برای آن‌ها توصیه شود. همچنین ممکن است سال‌ها پس از درمان برای کودکانی که پرتوهای خارجی دریافت کرده‌اند، توصیه شود.
آزمایش خون
آزمایشات خون فرزند شما را ارزیابی می‌کند و مشکلات کبد و کلیه را بررسی می‌کند. پزشک همچنین ممکن است خون فرزند شما را برای تغییرات کروموزوم ۱۳ بررسی کند. کروموزوم‌ها بخشی از سلول هستند که حاوی ژن هستند. در موارد معدودی از تومور چشم کودکان، این ژن‌ها یا از دست رفته یا غیر عملکردی هستند.
پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات)
در این آزمایش مقدار کمی مایع مغزی نخاعی با سوزن خارج می‌شود و برای تشخیص سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. این آزمایش تنها در صورتی انجام می‌شود که MRI غیر طبیعی باشد.
آسپیراسیون مغز استخوان
این روش برای تعیین اینکه آیا سلول‌های رتینوبلاستوما به مغز استخوان گسترش یافته است یا خیر انجام می‌شود. برای این آزمایش، مقدار کمی از مغز استخوان با سوزن از لگن کودک خارج می‌شود و سپس زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. این آزمایش تنها در صورتی انجام می‌شود که شمارش کامل خون (CBC) کودک غیر طبیعی باشد.
مرحله‌بندی
پس از تشخیص رتینوبلاستوما، پزشک میزان بیماری را در چشم و اینکه آیا بیماری به خارج از چشم گسترش یافته است (متاستاز) را تعیین می‌کند. این مرحله‌بندی نامیده می‌شود و به پزشکان در برنامه ریزی درمان کمک می‌کند.
درمان تومور چشم در کودکان چیست؟
متخصص چشم طیف وسیعی از گزینه‌های درمانی را برای هدف قرار دادن تومورهای چشمی دارد. شیوه درمان برای تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی، گزینه‌های زیر هستند که عبارتند از:
- جراحی برای برداشتن تومورها
- پرتودرمانی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی و تومورها
- شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن
- کرایوتراپی (استفاده از مواد سرد) برای انجماد و تخریب بافت تومور
اکثر کودکان مبتلا به سرطان چشم که قبل از گسترش رتینوبلاستوما به خارج از چشم شروع به درمان می‌کنند، درمان می‌شوند. هدف اصلی درمان در کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما، حفظ بینایی است. بیشتر کودکان بینایی خود را حفظ می‌کنند و بیش از ۹۵ درصد از کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما به صورت کامل درمان می‌شوند.
درمان رتینوبلاستوما یک طرفه
میزان رتینوبلاستوما در چشم کودک توسط گروه بین المللی طبقه‌بندی رتینوبلاستوما درجه‌بندی می‌شود. گروه A کمترین درگیری را نشان می‌دهد در حالی که گروه E پیشرفته‌ترین گروه داخل چشمی است. هنگامی که فقط یک چشم درگیر است و چشم در گروه E قرار دارد، معمولاً درمان انتخابی انوکلیاسیون (برداشتن چشم درگیر) است.
با این حال، اگر کودک بسیار کوچک است، خطر ایجاد تومور در چشم دیگر وجود دارد، بنابراین هدف درمان برای این کودکان این است که تا آنجا که ممکن است تومور را با حفظ بینایی حذف کنند. در این موارد می‌توان شیمی درمانی را توصیه کرد. تومورهای کوچک اغلب با استفاده از اقدامات موضعی با موفقیت درمان می‌شوند، از جمله:
- سرما درمانی: سرمای شدید ممکن است برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده شود. این روش در اتاق عمل انجام می‌شود. کودک در همان روز پس از بهبودی از بیهوشی مرخص می‌شود.
- گرما درمانی: ممکن است از گرما برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده شود.
- رادیوتراپی پلاک: پلاک درمانی رادیواکتیو راهی برای ارائه تابش مداوم و متمرکز است. این دارو برای درمان تومورهای کوچکی که پس از درمان‌های دیگر عود می‌کنند و در نزدیکی ماکولا نیستند استفاده می‌شود.
درمان رتینوبلاستوما دو طرفه
شیمی درمانی روشی است که برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. هنگامی که تومورها برای اعمال اقدامات موضعی بیش از حد بزرگ هستند، ممکن است شیمی درمانی را برای کوچک کردن تومورها توصیه شود تا بتوان از درمان موضعی با موفقیت استفاده کرد.
از آنجایی که شیمی درمانی می‌تواند همراه با سلول‌های سرطانی بر سلول‌های طبیعی نیز تاثیر بگذارد، عوارض جانبی خاصی ممکن است رخ دهد. تمام داروهای شیمی درمانی داده شده برای رتینوبلاستوما را می‌توان از طریق یک کاتتر داخل وریدی (IV) که در بازو یا پای کودک قرار داده می‌شود، تجویز کرد. برخی از کودکان ممکن است به نوع نیمه دائمی کاتتر IV، به نام کاتتر ورید مرکزی، نیاز داشته باشند که در زیر پوست در قفسه سینه قرار می‌گیرد.
شیمی درمانی داخل شریانی (IAC) روشی است که دوزهای متمرکز داروی کشنده سرطان را مستقیماً به ناحیه آسیب دیده چشم می‌رساند. در IAC، دوز شیمی درمانی در شریان چشمی، منبع خون اولیه در پشت چشم، آزاد می‌شود.
پرتو، هنگامی که به کودکان بسیار کوچک داده می‌شود، منجر به کاهش رشد استخوان اطراف مدار می‌شود. همچنین می‌تواند خطر دومین سرطان غیر رتینوبلاستوما را از ۱۰ تا ۵۰ سال پس از درمان افزایش دهد. به این دلایل، پرتودرمانی دیگر به عنوان درمان اولیه برای کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما در نظر گرفته نمی‌شود.
کلام پایانی
در این مقاله، تمام مواردی که در مورد تومور چشم کودکان از علل و علائم گرفته تا راه‌های تشخیص و درمان آن را بررسی کردیم. تومور چشم چه سرطانی باشد چه غیر سرطانی، خطرناک است و باید در اسرع وقت برای درمان آن اقدام کرد. در بسیاری از موارد کودک به صورت ارثی با سرطان چشم به دنیا می‌آید، اما در بدو تولد قابل تشخیص نیست.
