مجرای اشکی از گروهی از ساختارها تشکیل شده است که مسئول تولید اشک، پخش آن در اطراف کره چشم و تخلیه آنها به سمت سوراخهای بینی است. کیسه اشکی بخشی از دستگاه اشکی است که اشک را تولید و تخلیه میکند، زیرا مجاری اشکی را به مجرای اشکی متصل میکند. اشک در غدد اشکی تولید میشود و از طریق پلکزدن از طریق نقاط اشکی، کیسه اشکی، مجرای اشکی بینی و در نهایت از سوراخهای بینی عبور میکند. هنگامی که مجرای اشک مسدود میشود، اشک نمیتواند تخلیه شود و روی پلک سرریز شود. تجمع اشک میتواند باعث ایجاد عفونت چشمی شود. جراحی برای انسداد مجاری اشکی، در صورت انسداد زیاد (تنگی) در مجاری خروجی اشکی که باعث اشکی (Epiphora) میشود، مجاری اشکی هر دو دارای انسداد به حدی هستند که با روشهای بدون خون نمیتوان آنها را مجدداً کانال کرد.
انسداد مجرای اشکی چیست؟
انسداد مجاری اشکی میتواند مادرزادی باشد. در موارد سوراخ شدن دریچه هاسنر یا در موارد شدیدتر به دلیل آترزی مجرای اشکی رخ میدهد. انسداد اکتسابی بسیار شایع است. انسداد مجرای اشکی به معنای بسته شدن یا مسدود شدن مجرایی است که اشک از چشم به داخل بینی جاری میکند. این مجراها به عنوان سیستم اشکی شناخته میشوند و از چشم تا بینی کشیده شده و وظیفه حمایت از سلامت چشم و از بین بردن زائدات اشکی دارند.
علت انسداد مجاری اشکی چیست؟
انسداد مجرای اشکی میتواند به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد. یکی از عوامل مهم در ایجاد انسداد مجرای اشکی، التهابات و تغییرات در ساختار مجرای اشکی است. این التهابات معمولاً منجر به تورم و آسیب در مجرای اشکی میشوند، که در نتیجه به انسداد منجر میشوند. عوامل دیگری مثل ترمیم نادرست پس از جراحی یا وجود تودههای خارجی در مجرای اشکی نیز میتوانند انسداد را ایجاد کنند. از طرف دیگر، تغییرات ساختاری مجرای اشکی میتوانند به صورت اختلالات از تولید و جریان اشک منجر به انسداد شوند.
نتیجه انسداد مجرای اشکی شامل علائمی مانند خشکی چشم، تورم چشم، قرمزی چشم و افزایش ترشح اشکی میشود. اگر احساس میکنید که مجرای اشکی شما ممکن است مسدود شده باشد، لازم است که به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.
انسداد مجاری اشکی چه علائمی دارد؟
انسداد مجرای اشکی ممکن است منجر به مجموعهای از علائم و عوارض چشمی شود. برخی از علائم شایع این وضعیت عبارتند از:
- خشکی چشم: یکی از علائم اصلی انسداد مجرای اشکی افزایش خشکی چشم است، زیرا اشکها نمیتوانند به طور معمول به چشم منتقل شوند.
- تورم چشم: مجرای اشکی مسدود شده میتواند به تورم یا ورم چشم منجر شود.
- قرمزی چشم: چشم ممکن است به دلیل التهاب اطراف مجرای اشکی قرمز شود.
- تغییر در دید: افراد ممکن است تغییرات در دید خود را تجربه کنند، به ویژه در صورتی که انسداد مجرای اشکی به طور طولانی ادامه داشته باشد.
- عفونت چشمی مکرر: انسداد مجرای اشکی میتواند منجر به عفونتهای چشمی مکرر شود، زیرا چشم با عوامل خارجی به راحتی مقاومت نخواهد کرد.
درمورد قرمزی چشم بیشتر بدانید!
اگر شما یا کسی که میشناسید از این علائم رنج میبرید، بهتر است به یک چشم پزشک متخصص مراجعه کنید. او میتواند تشخیص دقیقی ارائه دهد و یک برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
درمانهای انسداد مجرای اشکی
انسداد مجرای اشکی ممکن است به عوامل مختلفی برگردد و درمان آن بستگی به علت اصلی این انسداد دارد. در ادامه، تعدادی از درمانهای مختلف برای انسداد مجرای اشکی آورده شده است:
داروها
در برخی موارد، ممکن است انسداد مجرای اشکی ناشی از التهاب یا عفونت باشد. در این صورت، معمولاً میتوان با تجویز داروهای ضد التهابی یا ضد عفونی (مانند آنتیبیوتیکها) درمان این مشکل را کنترل کرد.
ماساژ
ماساژ ملایم در ناحیه پوستی اطراف چشم و مجرای اشکی میتواند به تسهیل تخلیه اشک و باز کردن مجرای اشکی کمک کند.
انجام عمل جراحی
اگر انسداد مجرای اشکی بسیار شدید باشد و به داروها و ماساژ پاسخ ندهد، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. در این عمل جراحی (معمولاً به عنوان داکریوسیستورینوستومی یا DCR شناخته میشود)، متخصص چشمپزشکی مجرای اشکی را به معده منتقل میکند تا اشک به درستی تخلیه شود.
جراحی انسداد مجرای اشکی
تنگیهایی که بر سوراخ اشکی و کانالیکلوس (تنگی فوقانی) مجاری اشکی تأثیر میگذارد، با رفع انسداد و در صورت لزوم، استنت یا بریس درمان میشود. جراحی DCR (داکریوسیستورینوستومی) تنها راهحل درمانی برای این آسیبشناسی است. در برخی موارد نیز درمان شامل یک تکنیک بینرشتهای به نام آندوسکوپی اندونازال است.
جراحی آندوسکوپی اندونازال مجرای اشک
روش سنتی شامل بازکردن انسداد مجاری اشکی توسط چشمپزشک از طریق یک برش بین هرم بینی و گوشه داخلی چشم بود. جراحی آندوسکوپی مجاری اشکی ناشی از یک رویکرد چندرشتهای است که توسط چشمپزشک و متخصص گوش و حلق و بینی انجام میشود. این جراحی یک تکنیک مدرن است که امکان تجسم و کانالیزاسیون مجاری اشکی را بدون دسترسی خارجی فراهم میکند.
بنابراین هیچ برشی ایجاد نمیشود، از مخاط بینی با آزادکردن کیسه اشکی، برداشتن موانعی که باعث انسداد شدهاند و جریان طبیعی اشک را بازیابی میکند، به آن دسترسی پیدا میکند. این تکنیک به طور همزمان امکان تصحیح آسیبشناسی رینوسینوسال (التهاب سینوسهای بینی و پارانازال) را که اغلب با انسداد مسیر اشکی همراه است، میدهد.
جراحی انسداد مجاری اشکی (داکریوسیستورینوستومی خارجی)
داکریوسیستورینوستومی شامل ایجاد یک سوراخ در استخوان بینی است که بهعنوان یک مسیر جایگزین برای تخلیه اشک عمل میکند. داکریوسیستورینوستومی خارجی با ایجاد برشی در پوست برای برداشتن استخوان اشکی و اتصال مخاط بینی بالای یک لوله سیلیکونی انجام میشود. هر دو درمان را میتوان بهصورت سرپایی و تحتتأثیر بیحسی موضعی انجام داد.
معمولاً پس از داکریوسیستورینوستومی، بیمار با پروتزی به خانه میرود که به باز نگهداشتن کانال زهکشی جدید کمک میکند و امکان نفوذپذیری صحیح اشک را فراهم میکند. عمل جراحی بهصورت انتخابی و تحت بیهوشی عمومی انجام میشود (بیحسی موضعی نیز امکانپذیر است) و شامل یک زخم پوستی کوچک (حدود 15 میلیمتر) است که بین گوشه داخلی لبه پلک و بال بینی بخیه میشود. در موارد منتخب این امکان وجود دارد که جراحی بهصورت ترانس ملتحمه و بدون برش پوست انجام شود.
میزان موفقیت جراحی انسداد مجرای اشکی تقریباً 75 درصد است.بنابراین، رفع انسدادی که مانع از پارگی میشود را نمیتوان در 100 درصد موارد تضمین کرد.
مراقبت بعد از عمل ساده و بدون عارضه
دوره بعد از عمل جراحی انسداد مجرای اشکی بسیار ساده است. در بیشتر موارد، چشمپزشک داروهای ضدالتهابی، آنتیبیوتیک پیشگیرانه و ضد احتقان بینی را برای بیمار تجویز میکند .درمان و پروتز درناژ باید تا زمانی که پزشک لازم میداند طبق ارزیابیهای بعد از جراحی حفظ شود.
خطرات حین عمل جراحی برای انسداد مجاری اشکی
ممکن است هر یک از مواردی که در ادامه بررسی کردهایم بعد از جراحی اتفاق بیافتد. خونریزی (نسبتاً نادر). منابع خونریزی میتواند رگهای پوستی، رگهای زاویهای، عروق اتموئید، رگهای تغذیهکننده استخوان و رگهای مخاط بینی باشد. ظاهر استثنایی خونریزیهای اربیتال (بنابراین در پشت چشم) نیز در مقالات گزارش شده است که بااینحال باعث اختلال بینایی نمیشود. پارگی سلولهای اتموئیدی که منجر به آمفیزم گذرا مدار میشود. نشت مایع مغزی نخاعی. معمولاً خودبهخود بهبود مییابد.
بعد از جراحی مجاری اشکی چه باید کرد؟
پس از جراحی، بیمار تحت معاینات چشمی از جمله شستشوی لومن لوله توسط پزشک قرار میگیرد.این بررسیها برای ارزیابی پیشرفت مداخله کاملاً ضروری است. سهلانگاری در پیگیری درمان بعد از عمل و ضربالاجل معاینات تخصصی میتواند نتیجه را تحتتأثیر قرار دهد و عوارضی را ایجاد کند.