- چهارشنبه, 18 اسفند
- 0 دیدگاه
رتینوبلاستوما چشم یک تومور بدخیم شبکیه چشم است که به طور معمول در سال‌های اول زندگی کودک ایجاد می‌شود. این بیمارری می‌تواند مادرزادی باشد یا معمولاً در دوران نوزادی یا اوایل کودکی رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های رتینوبلاستوما به مرحله و وضعیت رشد تومور در هنگام تشخیص بستگی دارد. مشاهده یک درخشش سفید در مردمک چشم، به نام استرابیسم یا لکوکوریا، بسته به کوچک یا بزرگ بودن تومور و محل آن در داخل چشم، معمول است. اگر بیماری بیش از حد پیشرفت کرده باشد، علائمی مانند برجستگی بیرونی، درد، قرمزی یا توده ممکن است در چشم ایجاد شود. از آنجایی که تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم است و شانس درمان را بسیار افزایش می‌دهد، توصیه می‌کنیم این مقاله را با دقت مطالعه فرمایید تا با این بیماری آشنا شوید.
رتینوبلاستوما در کودکان
رتینوبلاستوما نوعی سرطان چشم است که شبکیه، لایه داخلی چشم را درگیر می‌کند. در واقع در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های شبکیه ایجاد می‌شود. شبکیه از بافت عصبی ساخته شده است که دیواره پشتی چشم را می‌پوشاند. نور را دریافت می‌کند و نور را به سیگنال‌هایی تبدیل می‌کند که از عصب بینایی به مغز می‌رسد.
مغز سیگنال‌ها را رمزگشایی می‌کند تا بتوانید تصویر را ببینید. سلول‌های عصبی در شبکیه، نور را تشخیص می‌دهند و تصاویر را به مغز می‌فرستند و به ما امکان دیدن را می‌دهند. رتینوبلاستوما باعث رشد تومورها (خوشه‌های سلولی) در شبکیه می‌شود. رتینوبلاستوما یکی از سرطان‌های نادر چشم است. در شبکیه چشم رخ می‌دهد و فقط در دوران کودکی دیده می‌شود.
علائم رتونوبلاستوما
تا زمانی که تومورها کوچک باشند، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. در شرایط نوری خاص، اولین علامتی که اغلب مشاهده می‌شود، رفلکس نور سفید در مردمک است (مانند تصویر بالا). سایر علائم رتینوبلاستوما عبارت است از:
- چشم هایی که به نظر می رسد در جهت های مختلف نگاه می کنند (چشم های ضربدری)
- درد یا قرمزی چشم
- عفونت اطراف چشم
- کره چشم که بزرگتر از حد طبیعی است
- قسمت رنگی چشم و مردمک تار به نظر می رسد.
هنگامی که رتینوبلاستوما مرکز شبکیه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، کودکان شروع به چشمک زدن می‌کنند. در صورت بروز یکی از این دو علامت، برای رد کردن رتینوبلاستوما چشم، باید در مدت کوتاهی با چشم‌پزشک مشورت شود. بااین‌حال، این علائم می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌های چشمی نیز باشد که برخی از آنها خطرناک نیز هستند.
علل بیماری رتینوبلاستوما چشم
رتینوبلاستوما چشم یکی از تومورهای جنینی است. این بدان معنی است که تومور از سلول‌های بسیار نابالغ، به‌اصطلاح سلول‌های بنیادی در شبکیه چشم منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها رتینوبلاست نامیده می‌شوند. تومور چشم از این سلول‌ها ایجاد می‌شود.
پیش‌نیاز بیماری تغییر در ماده ژنتیکی یعنی ژن‌هاست. به طور دقیق‌تر: تغییری در ژن به‌اصطلاح رتینوبلاستوما رخ می‌دهد. هرکسی دو نسخه از این ژن دارد. برای ایجاد تومور چشم، هر دو نسخه ژن باید تغییر داده شوند. این را می‌توان به روش‌های مختلف انجام داد:
شکل ارثی:
در شکل ارثی، یکی از دو جهش ژنی در حال حاضر در وضعیت ارثی وجود دارد. یک کپی از ژن حامل ژن تغییریافته است. این ژن می‌تواند از والدین به ارث برده شود (شکل خانوادگی). سپس سایر افراد خانواده اغلب تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. یا تغییر ژن دوباره در سلول‌های زایا ایجاد شده است - یعنی سلول تخمک، سلول اسپرم. سپس معمولاً هیچ فرد مبتلا دیگری در سابقه خانوادگی وجود ندارد. در هر دو مورد، تمام سلول‌های بدن کودک حامل اطلاعات ژنتیکی تغییریافته هستند.
اگر جهش ژن دوم در یک سلول شبکیه چشم رخ دهد، رتینوبلاستوما ایجاد می‌شود. احتمال این اتفاق با شکل ارثی نسبتاً زیاد است؛ بنابراین، در چنین شرایطی، اغلب تومورهای متعدد ایجاد می‌شوند. هر دو چشم عمدتاً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند (رتینوبلاستوم دوطرفه) یا تومورهای متعدد در یک‌چشم وجود دارند (رتینوبلاستوم چند کانونی یک‌طرفه). خطر خاصی از بیماری به شکل ارثی به فرزندان منتقل می‌شود.
شکل غیر ارثی:
دو جهش ژنتیکی که منجر به رتینوبلاستوما می‌شوند نیز می‌توانند به‌صورت خودبه‌خود رخ دهند - یعنی نه ارثی. برخلاف شکل ارثی، این دو تغییر در این مورد از یک سلول شبکیه منفرد در چشم سرچشمه می‌گیرند. تومور از این سلول اصلاح شده ایجاد می‌شود. به‌عبارت‌دیگر: تغییرات ژنتیکی فقط در سلول‌های تومور وجود دارد نه در سایر سلول‌های بدن. در مورد نوع غیر ارثی، معمولاً فقط یک تومور منفرد ایجاد می‌شود. خطر ابتلا به این بیماری معمولاً برای فرزندان افزایش نمی‌یابد.
60 درصد رتینوبلاستوماها هر دو چشم را درگیر می‌کنند و 40 درصد به یک‌چشم محدود می‌شود. رتینوبلاستوماهای دوطرفه معمولاً ارثی هستند. بااین‌حال، در موارد نادر، این می‌تواند در مورد رتینوبلاستوما یک‌طرفه نیز وجود داشته باشد. اینکه کدام نوع تومور وجود دارد - ارثی یا غیر ارثی - معمولاً با کمک آزمایش‌ها ژنتیکی مشخص می‌شود.
رتینوبلاستوما چشم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
مهم‌ترین اقدام معاینه چشم با مردمک گشاد شده توسط چشم‌پزشک مجرب است. برای ایجاد شرایط بهینه معاینه، بیهوشی ضروری است. اگر پزشک واقعاً رتینوبلاستوما را پیدا کند، آزمایش‌های تصویربرداری مانند اسکن اولتراسوند یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی ( MRI ) موردنیاز است. آنها نشان می‌دهند که تومور تا چه اندازه گسترش‌یافته است. علاوه بر این، پزشک به دنبال علت بیماری است. اگر رتینوبلاستوما ارثی باشد، معاینه چشم‌پزشکی خواهر و برادر کودک مبتلا نیز مهم است.
رتینوبلاستوما چشم چگونه درمان می‌شود؟
رتینوبلاستوما در صورت درمان نشدن منجر به نابینایی می‌شود. به دلیل گسترش و گسترش سلول‌های تومور، آنها به یک بیماری تهدیدکننده زندگی تبدیل می‌شوند. هدف از درمان، درمان کودک مبتلا است. درعین‌حال، شما می‌خواهید بینایی خود را تاحدامکان حفظ کنید.
راه‌های زیادی برای درمان رتینوبلاستوما وجود دارد. برداشتن کره چشم آسیب‌دیده یک گزینه است، به‌خصوص اگر فقط یک‌چشم تحت‌تأثیر قرار گرفته باشد. گزینه‌های دیگر عبارت‌اند از :
- درمان با لیزر یا سرما (فتوکواگولاسیون یا سرمادرمانی)
- ایمپلنت‌های رادیواکتیو (براکی تراپی)،
- شیمی‌درمانی
- پرتودرمانی
- انوکلیشن (حذف چشم): در موارد شدید رتینوبلاستوما، کل چشم برداشته می شود تا از گسترش سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن جلوگیری شود.
- کرایوتراپی: از نیتروژن مایع یا گازهای آرگون برای انجماد و تخریب بافت سرطانی استفاده می شود.
یک کودک به معاینات منظم چشم (معمولاً در حالت بیهوشی) نیاز دارد تا مطمئن شود که درمان مؤثر است. انتخاب روش بستگی به علت، اندازه و گسترش رتینوبلاستوما دارد، اینکه آیا یک یا هر دو چشم تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند و چقدر بینایی در چشم آسیب‌دیده حفظ می‌شود. روش‌های مختلفی اغلب در مفاهیم درمانی استفاده می‌شود.
شانس درمان رتینوبلاستوما چقدر است؟
امروزه در کشور‌های توسعه یافته تقریباً ۹۵ درصد از کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما با تشخیص زودهنگام و درمان موفقیت‌آمیز بیماری داخل چشمی به بهبودی کامل می‌رسند. وضعیت به طور کلی در کشور‌های در حال توسعه برعکس است، جایی که موارد اغلب با بیماری پیشرفته‌تر و گسترده‌تر ظاهر می‌شوند. میزان موفقیت درمان در بیماران مبتلا به گسترش خارج چشمی یا بیماری متاستاتیک کمتر است. به موازات پیشرفت فرصت‌های تشخیص و درمان در کشور ما در سال‌های اخیر، افزایش قابل توجهی در میزان درمان کامل کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما با محافظت از چشم و بینایی با رویکرد‌های درمانی صحیح حاصل شده است.
همچنین بخوانید: سرطان چشم چقدر شایع است؟
