رتراکسیون پلک: علت، تشخیص و درمان

رتراکسیون پلک به وضعیتی گفته می‌شود که در آن پلک‌های بالا یا پایین چشم در موقعیت طبیعی خود قرار ندارند. به عبارت دیگر، پلک‌ها به سمت بالا یا پایین کشیده می‌شوند و نمی‌توانند به طور کامل روی چشم را بپوشانند. این وضعیت می‌تواند در یک یا هر دو چشم رخ دهد و ظاهر چشم را تغییر داده و باعث بروز برخی مشکلات شود. انقباض پلک می‌تواند منجر به لاگوفتالموس و کراتیت نوردهی شود، که می‌تواند باعث تحریک خفیف سطح چشم و جبران تهدید کننده بینایی شود. شایع‌ترین علل انقباض پلک فوقانی عبارتند از: بیماری تیروئید چشم، تحلیل عضله رکتوس فوقانی و پتوز طرف مقابل.  انقباض پلک فوقانی زمانی اتفاق می‌افتد که پلک فوقانی با صلبیه آشکار بین لبه پلک و لیمبوس قرنیه جابجا شده باشد. در این مقاله با این بیماری، علت، تشخیص و درمان آن آشنا خواهیم شد. 

رتراکسیون پلک چیست؟

رتراکسیون پلک وضعیتی است که در آن پلک‌های بالا یا پایین چشم در موقعیت طبیعی خود قرار نگرفته و به سمت بالا یا پایین کشیده می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود که پلک‌ها نتوانند به طور کامل روی چشم را بپوشانند و ظاهر چشم را تغییر دهد. این بیماری مانند سایر بیماری‌های مربوط به پلک می‌تواند با علائم و علت‌هایی همراه باشد. برای درمان این بیماری نیز مانند اغلب بیماری‌های مربوط به پلک، روش‌هایی همچون انواع جراحی پلک وجود دارد. در بخش‌های بعدی متن با علت‌ها، تشخیص و درمان این بیماری آشنا خواهیم شد. 

علائم رتراکسیون پلک چیست؟

رتراکسیون پلک مانند سایر بیماری‌های چشمی با علائمی همراه است. برخی از علائم ممکن است در همه افراد وجود نداشته باشد و برخی دیگر تمام علائم این بیماری را داشته باشند. در این بخش از متن به بررسی علائم رتراکسیون پلک خواهیم پرداخت:

• خشکی چشم: به دلیل عدم پوشش کامل چشم توسط پلک، چشم‌ها ممکن است خشک شده و احساس سوزش و خارش کنند.
• قرمزی چشم: التهاب ناشی از خشکی چشم می‌تواند باعث قرمزی چشم شود.
• احساس وجود جسم خارجی در چشم: به دلیل عدم بسته شدن کامل پلک‌ها، ممکن است احساس کنید چیزی در چشم شما وجود دارد.
• تاری دید: در برخی موارد، رتراکسیون پلک می‌تواند باعث تاری دید شود.
• حساسیت به نور: نور شدید ممکن است برای افرادی که رتراکسیون پلک دارند آزاردهنده باشد

علت رتراکسیون پلک چیست؟

شایع‌ترین علت انقباض یک طرفه یا دو طرفه پلک فوقانی، افتالموپاتی گریوز یا بیماری چشمی تیروئید است. در اوایل رتراکسیون پلک، ناهنجاری پلک ناشی از افزایش فعالیت سمپاتیک است. بیماران مبتلا به بیماری چشمی تیروئید اغلب دارای پروپتوز گلوب و عقب افتادگی پلک همراه با جمع شدن پلک هستند. انقباض پلک تحتانی معمولاً در بیماران مبتلا به افتالموپاتی گریوز بدون جمع شدن همزمان پلک‌های بالایی دیده نمی‌شود. در ارتباط با علت‌های بروز این بیماری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: 

• بیماری تیروئید چشمی: شایع‌ترین علت بیماری‌های تیروئید چشمی هستند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید و بافت‌های اطراف آن حمله می‌کند و باعث التهاب و تغییراتی در عضلات و بافت‌های اطراف چشم می‌شود.
• جراحی‌های پلک: جراحی‌هایی مانند بلفاروپلاستی (جراحی پلک) یا سایر جراحی‌های ناحیه چشم ممکن است به طور تصادفی باعث رتراکسیون پلک شوند.
• جراحات و ضربه: آسیب‌ها و ضربه‌های وارد شده به ناحیه چشم می‌توانند به عضلات و بافت‌های پلک آسیب رسانده و باعث رتراکسیون پلک شوند.
• بیماری‌های عصبی: برخی بیماری‌های عصبی مانند فلج بل می‌توانند بر عملکرد عضلات پلک تأثیر گذاشته و باعث رتراکسیون پلک شوند.
• پیری: با افزایش سن، عضلات و بافت‌های اطراف چشم ضعیف‌تر می‌شوند و ممکن است باعث شل شدن پلک‌ها و ایجاد رتراکسیون شوند.

تشخیص رتراکسیون پلک 

رتراکسیون پلک وضعیتی است که در آن پلک‌ها به سمت بالا یا پایین کشیده می‌شوند و نمی‌توانند به طور کامل روی چشم را بپوشانند. تشخیص دقیق این بیماری توسط یک متخصص چشم پزشک انجام می‌شود. در ارتباط با مراحل و روش‌های تشخیص این بیماری می‌توانیم موارد زیر را بیان کنیم: 

1. معاینه کامل چشم: پزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی، پلک‌ها، چشم‌ها و اطراف آن‌ها را به دقت معاینه می‌کند. این معاینه شامل بررسی حرکت پلک‌ها، اندازه مردمک، فشار داخل چشم و سایر پارامترهای مرتبط است.
2. اندازه‌گیری فاصله پلک تا قرنیه: پزشک فاصله بین لبه پلک و قرنیه را اندازه می‌گیرد تا مشخص شود که آیا پلک در موقعیت طبیعی خود قرار دارد یا خیر.
3. بررسی حرکت چشم‌ها: پزشک حرکت چشم‌ها را در جهت‌های مختلف بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که عضلات چشم به درستی کار می‌کنند.
4. آزمایش‌های تصویربرداری: در برخی موارد، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر ساختارهای داخلی چشم، از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی استفاده کند.
5. بررسی سابقه پزشکی: پزشک در مورد سابقه پزشکی بیمار، از جمله سابقه بیماری‌های تیروئید، جراحی‌های قبلی چشم و مصرف داروها، سوالاتی خواهد پرسید.

معاینه بالینی پلک برای تشخیص رتراکسیون پلک

از اندازه گیری‌های بالینی می‌توان برای ارزیابی عدم تقارن پلک و انقباض استفاده کرد. فاصله لبه پلک بالایی تا رفلکس نور قرنیه (فاصله رفلکس حاشیه، MRD1) را می‌توان برای ارزیابی موقعیت پلک بالا استفاده کرد. MRD1 به طور معمول 4-5 میلی متر است و در بیماران با جمع شدن پلک فوقانی افزایش می‌یابد. علاوه بر این، فاصله مردمک میانی تا حاشیه پلک بالایی (MPLD) می‌تواند برای ارزیابی جمع شدن پلک استفاده شود. MPLD بیشتر از 5.3 میلی متر به عنوان جمع شدن پلک در نظر گرفته می‌شود. توجه به عدم تقارن MLPD نیز مهم است. اگر عدم تقارن بیشتر از 1.0 میلی متر باشد و هر دو پلک در محدوده طبیعی (3.5 - 5.5 میلی متر) باشند، تشخیص افتراقی بین عقب رفتن پلک بالاتر و پتوز پلک پایین است.

درمان رتراکسیون پلک

رتراکسیون پلک وضعیتی است که در آن پلک‌ها به سمت بالا کشیده می‌شوند و نمی‌توانند به طور کامل روی چشم را بپوشانند. درمان این عارضه به عوامل مختلفی از جمله علت اصلی، شدت بیماری و شرایط فردی بیمار بستگی دارد. روش‌های بسیاری برای درمان رتراکسیون پلک وجود دارد. از جمله این روش‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• قطره‌های چشمی: برای کاهش خشکی چشم و تسکین علائم از قطره‌های چشمی استفاده می‌شود. 
• داروهای ضدالتهاب: در مواردی که التهاب وجود دارد، داروهای ضدالتهاب می‌توانند تجویز شوند.
• داروهای تنظیم کننده تیروئید: در صورتی که رتراکسیون پلک ناشی از بیماری تیروئید باشد، داروهایی برای تنظیم عملکرد تیروئید تجویز می‌شود.

کلام آخر

رتراکسیون پلک، وضعیتی است که در آن پلک‌ها به صورت غیر طبیعی به سمت بالا یا پایین کشیده می‌شوند و ظاهر و عملکرد چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اگر چه این بیماری می‌تواند باعث ناراحتی و نگرانی شود، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب، می‌توان عوارض آن را کاهش داد و به بهبود کیفیت زندگی کمک کرد. مراجعه به  چشم‌ پزشک برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی، بسیار  اهمیت دارد. با درمان‌های امروزی، بسیاری از افراد مبتلا به رتراکسیون پلک می‌توانند به بهبود قابل توجهی در وضعیت چشم‌های خود دست یابند. پرفسور محمد طاهر رجبی فوق تخصص جراح پلاستیک چشم و صورت با سال‌ها تجربه و مهارت در زمینه جراحی بیماری‌های چشمی می‌توانند در مسیر تشخیص و درمان همراه شما باشند.