پتوز اصطلاح پزشکی برای افتادگی آشکار پلک فوقانی است. در برخی موارد هر دو چشم تحت تأثیر قرار میگیرند. پتوز یک بیماری مستقل نیست، بلکه فقط یک علامت است. بر این اساس، در برخی موارد، در صورت درمان علت زمینهای، میتواند خود به خود برطرف شود. در موارد دیگر که چنین نیست، پزشک میتواند پتوز را با جراحی اصلاح کند. پتوز میتواند در دراز مدت منجر به ضعف بینایی شود و بنابراین در هر صورت نیاز به درمان پزشکی دارد. در این مقاله به بررسی عوارض عمل پتوز چشم پرداختهایم. با ما همراه باشید.
منظور از پزشکی از پتوز چیست؟
اصطلاح پتوز به ویژه اغلب در پزشکی برای توصیف افتادگی پلک فوقانی استفاده میشود، اما به طور کلی میتواند به معنای فرورفتن اندامها به سمت پایین باشد.
چه اشکالی از پتوز وجود دارد؟
هم اشکال مادرزادی و هم اکتسابی پتوز وجود دارد. شکل مادرزادی آن به عنوان پتوز مادرزادی نیز شناخته میشود. در مورد اشکال اکتسابی، پزشکی بین انواع مختلف مانند پتوز فلجی، پتوز سمپاتیکا، پتوز میوژنیک و پتوز تروماتیکا تمایز قائل میشود.
علائم پتوز چیست؟
در مورد پتوز، افراد مبتلا به سختی میتوانند پلک را به طور جزئی بلند کنند. بسته به علت زمینهای، علائم دیگری نیز میتواند ظاهر شوند. بیماران اغلب احساس ناراحت کنندهای را از سنگینی پلک روی کره چشم گزارش میکنند. بینایی میتواند به طور جزئی یا کامل در چشم آسیب دیده مختل شود.
علت پتوز چیست؟
قبل از هر چیز، تشخیص پتوز مادرزادی و اکتسابی برای پزشک مهم است. در شکل مادرزادی، معمولاً علت این است که ناحیه مرکزی عصب چشمی، یک عصب جمجمه، توسعه نیافته است. در چنین حالتی، عصب تکانههای عصبی عضله بالابر کار نمیکند و پلک میافتد. هر دو چشم اغلب تحت تأثیر قرار میگیرند. با این حال، پتوز مادرزادی نیز میتواند به دلیل توسعه نیافتگی مادرزادی عضله بالابر باشد، اما در این حالت عصب جمجمه سالم است.
پتوز اکتسابی را میتوان به چهار گروه با علل مختلف تقسیم کرد
پتوز پارالیتیکا
این نوع در اثر فلج عصبی ایجاد میشود که میتواند به عنوان مثال پس از سکته مغزی، آنسفالیت یا مننژیت رخ دهد.
پتوز سمپاتیک
بر اساس آسیب به سیستم عصبی سمپاتیک است که بخشی از سیستم عصبی خودمختار است و مسئول افزایش فعالیت است. در این فرم پلک بالایی فقط کمی آویزان میشود. چشم آسیب دیده مردمک کوچکتری دارد و عمیقتر فرو رفته است. اگر این سه علامت را با هم داشته باشید، به سندرم هورنر مبتلا میشوید.
پتوز میوژنیک
پتوز میوژنیک ناشی از یک بیماری عضلانی مانند میاستنی گراویس، نوعی ضعف عضلانی، یا دیستروفی میوتونیک، نوعی تحلیل رفتن عضله است. آسیب همچنین میتواند علت پتوز باشد که پس از آن ptosis traumatica نامیده میشود. یکی دیگر از دلایل احتمالی میتواند سن باشد، زیرا عضله بالابر با افزایش سن ضعیف میشود.
طبقه بندی پتوز چیست؟
پزشکان پتوز را بر اساس دو پارامتر طبقه بندی میکنند. اولین عاملی که به طبقه بندی کمک میکند، افتادگی پلک بر حسب میلیمتر است. در پتوز خفیف حدود یک تا دو میلیمتر، در حالت متوسط حدود سه تا چهار میلیمتر و در شکل شدید بیش از چهار میلیمتر آویزان میشود.
پتوز چه عواقبی برای افراد مبتلا دارد؟
از آنجایی که بسیاری از افراد یک یا هر دو افتادگی پلک را ناخوشایند میدانند، پتوز اغلب نشان دهنده بار روانی برای افراد مبتلا است. علاوه بر این، پتوز میتواند منجر به عوارضی مانند آمبلیوپی (اصطلاح پزشکی برای بینایی ضعیف) شود. با این حال، توجه به این نکته مهم است که پتوز به خودی خود خطری برای سلامتی ندارد. با این حال، اگر به دنبال درمان نباشید، برخی از بیماریهای زمینهای میتواند ایجاد شود که میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
چگونه پزشک پتوز را تشخیص میدهد؟
ابتدا، پزشک با بیمار مصاحبه کاملی را انجام میدهد که در آن سابقه پزشکی او را میگیرد و بیمار علائم خود را شرح میدهد. به عنوان مثال، پزشک از بیمار میپرسد که چه مدت پلک یا هر دو پلک افتاده است و آیا علائم در طول روز تغییر میکند یا خیر. بعد از مصاحبه چشمان او را معاینه میکند تا علت افتادگی پلک بالا را دریابد.
پتوز یک طرفه اغلب به دلیل آسیب عصبی یا فلج است، در حالی که پتوز دو طرفه ماهیچهای بیشتری دارد. پزشک شما همچنین بررسی میکند که آیا چشم آسیب دیده دارای یک نقطه فرورفته اضافی است یا خیر، زیرا این میتواند نشانهای از سندرم هورنر باشد. آزمایشهای مختلفی به دنبال معاینه چشم انجام میشود. در آزمون به اصطلاح سیمپسون، بیمار باید حداقل یک دقیقه به بالا نگاه کنید. اگر پلک بالایی یک چشم یا هر دو چشم به آرامی فرو رود، احتمال ضعف شدید عضلانی زیاد است. پزشک همچنین میزان ناهماهنگی پلک را بررسی میکند.
این مهم است که مشخص شود که آیا علاوه بر پتوز، اختلالات حرکتی دیگری نیز در چشم وجود دارد یا خیر. اگر پزشک مشکوک باشد که تومور میتواند علت علائم باشد، میتواند از روشهای تصویربرداری مانند تشدید مغناطیسی یا توموگرافی کامپیوتری برای تشخیص دقیقتر استفاده کند.
چه زمانی جراحی پتوز ضروری است؟
در صورتی که پلک آسیب دیده چشم را به حدی بپوشاند که دید دوچشمی یعنی دیدن همزمان با هر دو چشم دیگر ممکن نباشد یا به سختی امکان پذیر باشد، عمل جراحی ضروری است. این در شکل مادرزادی یا اکتسابی کاملاً رایج است، زمانی که عضله بالابر به طور غیر قابل جبرانی آسیب میبیند، مثلاً در اثر تصادف.
بعد از عمل پتوز چه نکاتی را باید در نظر بگیرم؟
پس از عمل باید مدتی از اعمال فشار بدنی خودداری کنید و به طور کلی از ناحیه عمل محافظت کنید. هنگام شستشو باید از پلک آسیب دیده اجتناب کنید. در صورت مشاهده هرگونه عارضه یا اصلاح کم یا بیش از حد، باید در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید تا از آسیب قرنیه جلوگیری شود.
عوارض عمل پتوز چشم چیست؟
کبودی یا تورم اغلب پس از عمل رخ میدهد، اما معمولاً به سرعت از بین میرود. خونریزی، آسیبهای عصبی، عفونت، همچنین یکی دیگر از عوارض عمل پتوز چشم اختلالات ترمیم زخم یا اسکار نیز میتواند باشد. در موارد نادر، جراحی میتواند آسیب جبران ناپذیری به چشم وارد کند.
این امکان وجود دارد که پتوز پس از عمل به طور کامل از بین نرود (تصحیح ناقص)، اما پزشک میتواند در یک عمل بعدی این را بهبود بخشد. اگر بعد از عمل پلک بیش از حد بالا کشیده شود، امکان دارد دیگر نتوانید چشم خود را به طور کامل ببندید. این میتواند چشم را خشک کند و زخم قرنیه ایجاد کند. درمان پتوز میتواند منجر به خونریزی، تورم و سایر اختلالات ترمیم زخم شود.
آیا میتوان از پتوز جلوگیری کرد؟
پتوز در واقع فقط یک علامت است و یک بیماری مستقل نیست. بنابراین پیشگیری به معنای دقیق آن نیست. با این حال، اگر اولین علائمی که میتواند نشان دهنده پتوز باشد ظاهر شد، باید به زودی به پزشک مراجعه کنید تا بتواند علت دقیق افتادگی پلک را مشخص کند.