خشکی چشم : انواع، علائم و درمان آن

خشکی چشم کمبود مزمن رطوبت در سطح چشم است. یک لایه اشک کافی و ثابت بر روی سطح چشم برای حفظ سلامت، راحتی و دید خوب چشم ضروری است. اشک سطح چشم را مرطوب نگه می‌دارد و گرد و غبار، زباله‌ها و میکروارگانیسم‌هایی را که می‌تواند به قرنیه آسیب برساند و منجر به عفونت چشم شود را از بین می‌برد.

یک لایه اشکی معمولی از سه جزء مهم تشکیل شده است:

• یک جزء روغنی (لیپیدی) که توسط غدد میبومین در پلک‌ها تولید می‌شود.
• یک جزء آبکی (آبی) که توسط غدد اشکی واقع در پشت قسمت بیرونی پلک فوقانی تولید می‌شود.
•  جزء مخاط مانند (موسین) که توسط سلول‌های جامی در ملتحمه ایجاد می‌شود که سفیدی چشم (صلبیه) را می‌پوشاند.

هر یک از اجزای لایه اشک آور هدف مهمی را دنبال می‌کند. به عنوان مثال، لیپیدهای اشک به جلوگیری از تبخیر سریع لایه اشک و افزایش روانکاری کمک می‌کنند. موسین به چسباندن و پخش شدن اشک در سطح چشم کمک می‌کند. نتایج حاصل از این بیماری از تحریک ظریف اما مداوم چشم تا التهاب قابل توجه متغیر است. حتی می‌تواند منجر به زخم شدن سطح جلویی چشم شود.

عبارات پزشکی جایگزین که برای توصیف این بیماری استفاده می‌شود، علاوه بر اینکه سندرم چشم خشک یا بیماری خشکی چشم نامیده می‌شود، عبارتند از:

کراتیت سیکا: به طور کلی برای توصیف خشکی و التهاب قرنیه استفاده می‌شود.

کراتوکونژونکتیویت سیکا: برای توصیف خشکی چشم استفاده می‌شود که هم قرنیه و هم ملتحمه را تحت تأثیر قرار می‌د‌هد.

سندرم اشک ناکارآمد: برای تأکید بر این نکته استفاده می‌شود که کیفیت پایین اشک می‌تواند به اندازه کمیت کم اهمیت داشته باشد.

علت خشکی چشم چیست؟

دلایل بالقوه زیادی برای این اختلال چشمی وجود دارد:

استفاده از رایانه

هنگام کار با رایانه یا استفاده از تلفن هوشمند یا سایر دستگاه‌های دیجیتال قابل حمل، معمولاً چشم‌ها و کمتر پلک می‌زنند. این منجر به تبخیر بیشتر اشک و افزایش خطر علائم این بیماری می‌شود.

لنزهای تماسی

تعیین اینکه لنزهای تماسی چقدر می‌توانند مشکلات خشکی چشم را ایجاد کنند، می‌تواند دشوار باشد. اما یکی از عوامل این بیماری استفاده از لنزهای تماسی است.

پیری: سندرم خشکی چشم در هر سنی رخ می‌دهد، اما با افزایش سن، به ویژه پس از 50 سالگی، این سندرم شایع‌تر می‌شود.

یائسگی: زنان یائسه نسبت به مردان همسن بیشتر در معرض خطر خشکی چشم هستند.

محیط داخلی

تهویه مطبوع، پنکه‌های سقفی و سیستم‌های گرمایش هواهمگی می‌توانند رطوبت داخل محیط را کاهش دهند. این وضعیت می‌تواند تبخیر اشک را تسریع کند و باعث علائم خشکی چشم شود.

محیط بیرون

آب و هوای خشک، ارتفاعات بالا و شرایط خشک یا بادخیز خطر خشکی چشم را افزایش می‌دهد.

سفر هوایی

هوای کابین هواپیماها بسیار خشک است و می‌تواند منجر به مشکلات خشکی چشم شود، به خصوص در بین مسافران مکرر.

سیگار کشیدن

علاوه بر خشکی چشم، سیگار کشیدن با مشکلات جدی چشمی از جمله دژنراسیون ماکولا، آب مروارید و یووئیت مرتبط است.

شرایط سلامتی

برخی بیماری‌ها مانند دیابت، بیماری‌های مرتبط با تیروئید، لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم شوگرن می‌توانند به مشکلات خشکی چشم کمک کنند.

داروها

بسیاری از داروهای تجویزی و بدون نسخه خطر علائم این اختلال را افزایش می‌دهند، از جمله آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد افسردگی، برخی داروهای فشار خون مانند مسدود کننده‌های بتا یا دیورتیک‌ها و قرص‌های ضد بارداری.

مشکلات پلک

بسته شدن ناقص پلک‌ها هنگام پلک زدن یا خواب (به نام لاگوفتالموس) می‌تواند باعث خشکی شدید چشم شود. خشکی شدید در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به زخم قرنیه شود. لاگوفتالموس علل زیادی دارد، از جمله پیری طبیعی، عفونت چشم و آسیب عصبی ناشی از تروما یا بلفاروپلاستی زیبایی.

لیزیک

 لیزیک و سایر جراحی‌های انکساری قرنیه گاهی اوقات می‌توانند باعث این اختلال چشمی شوند. با این حال، در بیشتر موارد، ناراحتی خشکی‌چشم پس از لیزیک موقتی است و ظرف چند هفته پس از عمل برطرف می‌شود. اگر قبل از لیزیک دچار این بیماری هستید، چشم پزشک قبل از عمل، درمان خشکی‌ چشم را برای اطمینان از بهترین نتایج لیزیک توصیه می‌کند.

استفاده از ماسک

بسیاری از ماسک‌ها، مانند ماسک‌هایی که برای محافظت در برابر شیوع COVID-19 استفاده می‌شوند، می‌توانند با خارج کردن هوا از بالای ماسک و روی سطح چشم، چشم‌ها را خشک کنند. استفاده از عینک با ماسک می‌تواند هوا را بیشتر روی چشم‌ها هدایت کند.

آلرژی: آلرژی می‌تواند باعث خشکی‌چشم شود، و همانطور که در بالا ذکر شد، مصرف آنتی هیستامین‌ها برای تسکین آلرژی نیز می‌تواند باعث خشکی‌چشم می‌شود.

علائم خشکی چشم چیست؟

علائم خشکی‌چشم و سندرم خشکی‌چشم عبارتند از:

• احساس سوزش
• خارش چشم
• احساس درد
• چشمان سنگین
• چشم‌های خسته
• چشم درد
• احساس خشکی
• چشمان قرمز
• فتوفوبیا (حساسیت به نور)
• تاری دید
• احساس اینکه چیزی در چشم است
• مخاط داخل یا اطراف چشم
• ناراحتی هنگام استفاده از لنزهای تماسی

خشکی چشم چگونه درمان می‌شود؟

خشکی‌چشم انواع مختلفی دارد در بالا به بررسی کامل آن‌ها پرداختیم. به همین علت یک درمان ثابت برای درمان این بیماری وجود ندارد. درمان خشکی چشم بر اساس نوع و علائمی که فرد دار متفاوت است. اما درمان اولیه این اختلال معمولا استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی است که منجر به مرطوب نگه داشتن چشم می‌شود.